Тэма: Музычнае выхаванне дзяцей з парушэннямі маўлення
Музычнае выхаванне аказвае вялікую дапамогу ў карэкцыйнай працы з дзецьмі, якія маюць маўленчыя парушэнні. Пад уплывам музыкі, музычных гульняў і практыкаванняў, пры ўмове правільна падабраных прыёмаў, дзеці зменьваюцца: станоўча развіваюцца псіхічныя працэсы і ўласцівасці асобы, чысцей становіцца іх гаворка. Нездарма, асабліва ў апошнія гады, музычнае выхаванне ўключана ў сістэму, у комплекс методык арт педагогікі і арт тэрапіі ў спецыяльнай адукацыі.
Задачы музычнага выхавання:
Музычнае выхаванне ў дзіцячым садзе праводзіцца з улікам «сімптомаў», характэрных прыкмет дзяцей з маўленчымі парушэннямі і накіравана акрамя рашэння музычных задач, на рашэнне задач карэкцыйных, да якіх адносяцца наступныя:
1. Аздараўленне псіхікі: выхаванне упэўненасці ў сваіх сілах, вытрымкі, валявых чорт характару. Дапамагчы кожнаму дзіцяці адчуць свой поспех, самарэалізавацца ў якім-небудзь выглядзе музычнай дзейнасці, развівацца больш гарманічна.
2. Нармалізацыя псіхічных працэсаў і уласцівасцяў; памяці, увагі, мыслення, рэгуляцыі працэсаў ўзбуджэння і тармажэння. Кантакты з музыкай спрыяюць развіццю увагі, забяспечваюць трэніроўку органаў слыху. Першы памочнік ў гэтым - добра развітае музычнае ўспрыманне.
3. Умацаванне, трэніроўка рухальнага апарата; развіццё раўнавагі, свабоды рухаў, зняцце цягліцавай напругі, паляпшэння арыентоўкі ў прасторы, каардынацыя рухаў, развіццё дыхання, выхаванне правільнай паставы і хада. Спецыялісты сцвярджаюць, што карэкцыя рухаў адбіваецца на гаворке.
«Выкананне рытмічных практыкаванняў на фоне станоўчага эмацыянальнага ўзбуджэння спрыяе выхаванню правільнай гаворкі, паколькі гаворка прайграваецца з імкнення да зносін, да ўдзелу ў гульні, у рухальнай імправізацыі».
4. Выпраўленне шэрагу маўленчых недахопаў: невыразнага вымаўлення, хуткамоўкі, праглынанні канчаткаў.
Віды музычнай дзейнасці традыцыйныя: гэта слуханне музыкі, выканальніцтва (якое ўключае спеў, музычна-рытмічныя рухі, гульню на дзіцячых музычных інструментах), творчасць. Звернем увагу на некаторыя асаблівасці ў працы над гэтымі відамі дзейнасці з дзецьмі, якія пакутуюць парушэннямі маўлення.
Слуханне музыкі з'яўляецца самастойным відам музычнай дзейнасці. Разам з тым яно ляжыць у аснове ўсіх іншых яе відаў, т. к. па сутнасці з'яўляецца вядучым. Слуханне музыкі ўзбагачае эмацыйную сферу дзяцей, пашыраючы іх кругагляд, уплывае на развіццё прамовы і фарміраванне асобы ў цэлым; аказвае дзейсную дапамогу ў вырашэнні карэкцыйных задач. У дзяцей з парушэннямі мовы вельмі важна развіваць музычнае ўспрыманне, якое ў сваю чаргу, будзе патрабаваць развіцця ўвагі і памяці, т. к. садзейнічаць вырашэнню найважнейшых карэкцыйных задач.
Выканальніцтва. Значнасць такога выгляду музычнай дзейнасці, як гульня на музычных інструментах, вельмі вялікая. Навучыць дзяцей з парушэннем мовы гульне на дзіцячых музычных інструментах, гульні ў аркестры - гэта сродак вырашэння карэкцыйных задач:
- развіццё ўвагі і памяці;
- развіццё каардынацыі рухаў (бубен, барабан, металлофон, маракасы і інш.);
- развіццё дробнай маторыкі пальцаў рук (дудачка, металлофон, званочак і інш.);
- развіццё дыхання пры гульні на духавых інструментах (трыолямі, дудачкі);
- развіццё фанематычнага слыху ў музычна-дыдактычных гульнях тыпу «На якім інструменце я гуляю?», «Адгадай інструмент і згуляй як я», «Музычнае лато»;
- развіццё каардынацыі спеваў з рухам пальцаў рук;
- развіццё музычна-рытмічнага пачуцці.
Спевы - адзін з найважнейшых відаў музычнай дзейнасці. Спевы даўно выкарыстоўваецца як адно з рэабілітацыйных сродкаў для заіклівых і для тых, хто мае парушэнні гаворкі. Спевы дапамагаюць выпраўляць шэраг маўленчых недахопаў: невыразнае вымаўленне, праглынанні канчаткаў, асабліва цвёрдых, а спеў на склады «ля-ля», «ці-ці-ці», «ту-ру-ру» спрыяюць аўтаматызацыі гуку, замацаванню правільнага вымаўлення.
Музычна рытмічныя рухі - выгляд выканальніцкай дзейнасці, які ўключае практыкаванні, скокі, гульні. Гульня з'яўляецца асноўным відам дзейнасці дашкольнікаў. З іх дапамогай у цікавай і нязмушанай форме можна паспяхова вырашаць, якія стаяць перад педагогам карэкцыйныя задачы.
Музычна-рытмічныя практыкаванні.
Без іх у лагапедычных групах не абысціся. Акрамя практыкаванняў, да музычна-рытмічным рухаў ставяцца і танцы: парныя, танцы са спевамі, карагоды, сюжэтныя, нацыянальныя, характэрныя.Танцы з спевам і карагоды вельмі карысныя для дзяцей з парушэннямі мовы, паколькі дапамагаюць ім каардынаваць спевы і рух, парадкаваць тэмп руху, а таксама могуць выкарыстоўвацца ў самастойнай дзейнасці.
Творчасць - як адзін з відаў музычнай дзейнасці дзяцей, прадугледжвае развіццё ў іх творчага ўяўлення, актыўнасці, здольнасці ў спевах,музычна-рытмічных рухах, гульні на дзіцячых музычных інструментах. У працы з дзецьмі, якія маюць цяжкія парушэнні маўлення, творчасць зьяўляецца не самамэтай, а хутчэй за ўсё сродкам карэкцыі, якія дапамагаюць пераадолець сарамлівасць, якія здымаюць напружанне, а таксама развіваюць уяўленне, увагу, памяць.
Логарытміка - адно з найважнейшых метадычных сродкаў, накіраваных на рашэнне карэкцыйных задач у дзяцей з парушэннем мовы. Яна звязаная з гульнетэрапіяй, з псіхагімнастыкай і з методыкай музычнага выхавання ў цэлым. «Галоўная задача логарытмікі- выхаванне і развіццё пачуцця рытму праз рух шляхам развіцця слыхавой увагі і паляпшэння гаворкі шляхам выхавання рытму гаворкі»
Падрыхтаваў настаўнік-дэфектолаг Дзюрычка К.З.